Ahıska Türkleri-Meskhetian Turks :
Ahıska Türkleri , Osmanlı İmparatorluğu zamanında , Rusya'ya vermek zorunda kaldığı (1829) , günümüzde Gürcistan topraklarında yer alan Ahıska (Mesheti) bölgesinde yaşayan Türk asıllı Müslüman nüfusa verilen addır. Ahıska Türkleri 1944 yılında Stalin tarafından kapalı tren vagonlarına doldurularak Orta Asya'ya (Kazakistan,Kırgızistan,Özbekistan) yerleştirildi. (Karadeniz kıyılarından Türkleri temizleme çalışması olduğu arşivlerde ortaya çıkmıştır) Aynı kaderi paylaşan Kırım Tatarları da bu sürgün yolculuğunda binlerce kayıp verdi. 1989'da Azerbaycan ,1990'da Gürcistan , gününüzde ise Türkiye Ahıska Türklerinin bir kısmını kabul etmişlerdir. Fakat çalışmalar yeterli olmamakta , Ahıska Türklerinin sürgün hayatı devam etmektedir. Ahıska Türkleri Kıpçak Kökenlidir. Günümüzde eski Sovyetler Birliği Coğrafyasında ve Türkiye'de dağınık olarak yaşamaktadırlar. Günümüzde toplam nüfusları 400 Bin olarak tahmin edilmektedir. Ahıska Türklerinin ana dili Türkiye Türkçesi ve Azerbaycan Türkçesidir. Az da olsa Gürcüce ve Rusça konuşan Ahıska Türkleri vardır. Ahıska Türklerinde Edebiyat Dili gelişmemiştir. Kurban,Ramazan ve Nevruz Bayramlarına büyük önem verirler.
Altay Türkleri - Altai Turks ;
Türk Halklarından olan Altaylar Çoğunluğu Sibiryadaki Altay Cumhuriyeti ve Altay Kray'da yaşarlar. Tuva ve Moğolistan Bölgesinde de yaşayan Altaylar vardır. Altaylar MÖ 2. Binyıldan başlayarak metal işlemede usta olarak bilinir. Altay Halkı Ruslarla ilk kez 18. yy'da karşılaştılar. Altay Halkı yarı göçebe bir halktı. Hayvancılık ve Avcılık yaşamlarının önemli parçasıydı. Bu Türk Halkı Rusların etkisiyle yavaş yavaş yerleşik hayata geçti. Dini İnanış olarak ise Altayların bir kısmı geleneksel inanç olan Şamanizme bağlıyken bir kısmı ortodokstur. 19104 yılında Rus yayılmacılığına tepki olarak Ak Ceng veya Burhanizm denilen dinsel bir inanç gelişmiştir. Altay Halkı için Tibet Budizmi ve Şamanizm önemli inançlardandır. Altaylar , Altay Cumhuriyeti'nde tapınak bulunmadığı için dini inanışlarını gerçekleştirmek için Tuva Cumhuriyetine ve Moğolistan'a gitmektedir.
Azerbaycan Türkleri - Azerbaijani Turks;
Azerbaycan Güney Kafkasya'nın en büyük yüzölçümüne sahiptir. Azerbaycan Türkleri ise Kafkasya ve İran platosu arasındaki geniş arazide yaşayan Türk halkıdır. Dünyadaki toplam Azerbaycan Türkü 40 milyon civarı olduğu düşünülmektedir. En büyük Azerbaycan Türkü nüfusu , günümüz İran sınırlarındaki 30 milyon kadar nüfusuyla Güney Azerbaycandadır. Azerbaycan Türkçesi , Türk Dil ailesinden Oğuz Grubuna ait bir dildir. Aynı aileden Türkmence, Kaşkayca ve Türkiye Türkçesi konuşan insanlarla karşılıklı anlaşabilirler.Hazar Denizi'nin Doğusunda yer almaktadır. Azerbaycan ülkesi zengin kültürel mirasa sahiptir. Ülkenin bağımsızlığını kazanması 1991'de Sovyetler Birliği'nin dağılmasıyla gerçekleşmiştir. Azerbaycan'ın resmi dini yoktur , tüm ana siyasi güçler laik milliyetçidir. Azerbaycan Türk Konseyi ve TürkSoy'un aktif üyesidir. 1918'de Kafkasya Kurultayı toplandığında 28 Mayıs 1918'de Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti kurulmuştur. Bu devlet Orta Doğu'da kurulan ilk Cumhuriyettir. Bugüne kadar Kafkaslarda Türkçülük Hareketlerinin hepsi Azerbaycan'ın başkenti Bakü olmuştur.
Balkan Türkleri - Balkan Turks (Oğuzlar-Pomaklar-Tatarlar) ;
Balkan Türkleri , Edirne Meriç Nehri'nin batı tarafında yaşayan Türklere verilen addır. Çoğunlukla Makedonya, Kosova, Bulgaristan , Yunanistan ve Romanya olmak üzere toplamda 800.000 civarında Türk yaşamaktadır. Balkanlardaki Türkler Anadolu'dan gelen kökeni Oğuzlara dayanan Türkmenlerdir. Bununla birlikte kuzeyden gelen Kuman-Kıpçak boylarından oluşan Türk topluluklarının soyundan gelmektedir. Bölgedeki Türk varlığının Balkanlara MÖ 2. yüzyılda gelen İskit Türklerinin ve Orta Asya'dan batıya göç eden Türk kavimlerin gelişiyle başladığı bilinmektedir.(Hunlar,Peçeenekler,Avarlar,Kumanlar) 93 Harbiyle Başlayan Balkan Savaşlarıyla devam eden Müslüman göçü büyük acılara ve katliamlara sahne olmuştur. 1923 yılında Batı Trakya'daki Toplam Türk nüfusu 129.120 iken Yunan nüfusu 33.910'du. Bayraklarındaki yeşil İslamiyeti , siyah renk Balkanlardaki zulmü , Beyaz renk Özgürlüğü , Ay Yıldız ise Türklüğü simgelemektedir.
Başkirler(Başkurtlar)- Başkortostan ;
Başkurtlar , Başkortlar veya Başkırtlar olarak adlandırılan tarihin en eski Türk halklarından biridir. Çoğunluğu Rusya Federasyonu içerisindeki Başkurdistan'da yaşar. Dilleri Kıpçak Türkçesi grubuna girmektedir. Güney ve Orta Ural dağlarının iki yanında bulunan bozkır ve ormanlık alan içerisinde yaşamışlardır. 12. yüzyılda Altın-Orda egemenliğinde İslamiyeti kabul etmişlerdir. 17 yy'dan itibaren ise Rus nüfusu altına girmişlerdir. Ö Türkler tarafından kurulan Andronovo Kültürü , Başkurt halkının kökeni olarak kabul edilmektedir. Altın-Orda Devletinin yıkılmasından sonra Kazak Hanlığı idaresinde yaşamaya başlamışlardır. 1557 yılında ise Kazan Hanlığı ile birlikte Rus İşgalinden kurtulamamışlardır. Rusların uyguladıkları asimilasyon ve din değiştirme baskılarına yıllarca göğüs geren Başkurtlar , yaklaşık 20 kez isyan etmişlerdir. Her isyan Ruslar tarafından insafsız ve kanlı şekilde bastırılmıştır. Rusya'da 1917 yılında gerçekleşen Bolşevik İhtilali Başkurt halkına Milli Devletlerini kurma şansı vermiştir. Ekim 1917'de gerçekleşen Kızıl Devrimin hemen ardından kurulan Başkurt Özerk Cumhuriyeti ilan edilmiştir. (17 Kazım 1917). Bir ay sonra da yapılan Başkurt Kurultayında da Milli Ordunun kurulması kararlaştırılmıştır. Başlangıçta her topluluğa devlet kurma sözü veren Bolşevikler verdikleri sözü tutmayarak Başkurtistan'a saldırmış hükümet üyelerini tutuklamış , asker ve subayları öldürülmüştür. Ardından başlayan Başkurt - Kızıl Ordu savaşında yalnız kalan Başkurtlar Sovyet Hükümeti ile anlaşma yapmak zorunda kalmıştır. 23 Mart 1919 yılında yapılan anlaşmaya göre Başkurtistan , Başkurtistan Özerk Sovyet Cumhuriyeti olarak , SSCB'nin bir parçası haline gelmiştir. Başkenti Ufa , Nüfusu 4.200.00.'dür.Bayölke Kazakları- Cossacks To Bayol (Moğolistan) ;
Buryatlar-Buryats-Burjatok;
Buryatlar Turan Halklarınının Altay kolundandır. Bugün daha çok Moğol Halkı olarak tanınıyor olsalarda Buryatlar ; iki Türk , iki de Moğol boyunun birleşmesinden oluşmuş karma bir halktır.Bunlardan güney ve doğu Buryatya'da yaşayan Huri ve Hondogar boyları Moğol karakteri taşırlar ve Budist'tirler. Batıda yaşayan Bulaga ve Ehiriler ise Türktürler ve Tengri'ye inanırlar. Buryatların toplam nüfusu 600 bin dolayındadır. Bunun 290 bini Buryat Özerk Cumhuriyeti'nde yaşamaktadır. Komşu İrkutsk ve Zabalskaya Oblastarında da 150 binden fazla Buryat bulunmaktadır. Buryatlarda, Türkiye Türkçesindeki kurt, Bortocono olarak bilinir. Börte kelimesi kurt anlamında Türkçe bir sözcüktür. Çono ise Moğolca Kurt demektir. Buryatlar Bortocono/Börtecine’yi ataları, Ala Geyik’i de anaları olarak bilirler.
Çulım Türkleri-Culinar Turks (Tomsk Bölgesi-Rusya) ;
Çulım Türkleri Altay ve Tuva ÖZer Bölgelerinin 400 km kadar kuzeyinde. Krasnoyarsk idari bölgesinde yaşayan Türk Halkıdır. Dilleri Türk Dilleri grubuna ait Çulım tatarcasıdır. 17.yy boyunca Rus yerleşimcilerin baskısı altında kaldılar. Daha sonra gelen Kominist yönetim , Çulımların geleneksel yaşamlarına son verdi. Özellikle dini konularda baskı altında kaldırlar. Günümüzde sayılarının 10 binin üzerinde olduğu tahmin edilmektedir.
Çuvaşistan Türkleri-Çuvaşlar - Chuvash ;
Çuvaş Türkleri , Rusya Federasyonu'nun içerisinde yer alan Çuvaş Cumhuriyeti'nde yer alan Türk Halklarından birisidir. Rusyanın iç kesimlerinde yer alır. Nüfusu 1.500.000'a yakındır. Bu nüfusa Rusya'ya bağlı diğer federasyon ülkelerinde yaşayan Çuvaşlarda eklenirse , tüm Rusya'da Çuvaş Halkının nüfusu 2.500.000'dur. Başkenti Şupaşkar'dır. Çuvaşların yaşadığı bölge 16. yy'da Rusya'nın eline geçmiştir , 1920'de özerk yönetim birimi olmuştur. SSCB'nin dağılmasıyla Çuvaşistan Özerk Cumhuriyeti adını almıştır. Çuvaş Türklerinin dinleri çoğunlukla Ortodoks Hristiyan'dır. Çuvaşlar Orta Volga bölgesinde kapalı bir toplum olarak yaşarlar.
Daurlar-Daurok-Daur People ; (.)
Daurlar Turan Halklarının Altay kolundadır. Toplam nüfusları 150.000 civarındadır. Nüfusun büyük bölümü Çin yönetiminde yaşamaktadır. Konuştukları dil Moğol Dilleri arasındadır. Daurların aslen Tunguz-Mançu kökenli olup , sonradan Moğollaştıkları yönünde görüşler vardır.
Dmutlar-Udmurtok-Udmurts ; (.)
Dmutlar , Turan Halklarının Ural Kolundadır. Ruslar tarafından Hristiyanlaştırılmışlardır. Ancak günlük yaşamlarında eski inançlarının etkisi çok büyüktür. Toplam nüfusları 570.000'dir. Udmurlar için Rus kültürel emperyalizmin yanında en büyük tehlike olarak yıldan yıla azalan nüfusları görülmektedir.
Dolgan Türkleri - Dolgan the Turks ;
Sibirya’nın kuzeyinde Taymır Yarımadası’nda yaşamakta olan Dolganlar Saha Türkleri’nin (Yakutlar) kuzey kolunu meydana getirmektedir. Dolganlar geçimlerini avcılık, balıkçılık yaparak ve ren geyiği besleyerek sağlar. Şamanist olan Dolganlar'ın nüfusu 2010 sayımına göre 7885'tir.
Donşianlar- Dongxiang People; (.)
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder